dr hab. Marek Szczepaniec
Finansowanie przedsiębiorstw w Korei Południowej
Korea Płd. jest jednym z najszybciej rozwijających się i najbardziej innowacyjnych państw świata. PKB per capita Korei Płd. w 2021 r. wyniósł 34,8 tys. USD i był prawie dwa razy większy niż w Polsce (17,8 tys. USD) [World Bank 2022].
Mieszkańcy Korei Płd. sukcesywnie się bogacą – już ponad 1 mln osób dysponuje majątkiem powyżej 1 mln USD, a 20 mln osób majątkiem powyżej 100 tys. USD [w Polsce liczby te wynoszą odpowiednio 149 tys. i 4,7 mln; warto jednak pamiętać, że liczba mieszkańców w Korei Płd. jest większa o 14 mln niż w Polsce i wynosi 52 mln]. Majątek netto przypadający na jednego dorosłego Koreańczyka to obecnie 167,8 tys. USD [w Polsce 63,7 tys. USD], natomiast mediana majątku brutto (uwzględniającego zadłużenie) przypadająca na jedną osobę dorosłą wynosi w Korei Płd. 89.7 tys. USD, podczas gdy w Polsce tylko 23,6 tys. USD.
O sukcesie Korei Południowej zadecydowało kilka czynników – duże inwestycje w kapitał ludzki, rozwój przedsiębiorczości oraz wyjątkowa wręcz zdolność do wprowadzania innowacji. W najnowszym rankingu Bloomberga najbardziej innowacyjnych gospodarek świata Korea Płd. znalazła się na pierwszym miejscu. W 2018 r. liczba aplikacji patentowych przypadająca na 1 mln mieszkańców wyniosła w Korei Płd. 4496, podczas gdy np. w Polsce zaledwie 178.
Największą koreańską korporacją jest Samsung. W 2021 r. przychody Grupy Samsung (418 bln KRW) stanowiły około 20,3% PKB Korei Południowej. Samsung stanowi centrum całego innowacyjnego ekosystemu biznesowego, w którym funkcjonuje też wiele małych i średnich przedsiębiorstw.
Prowadzenie prac badawczo-rozwojowych, realizowanie inwestycji oraz wprowadzanie na rynek nowych produktów i technologii wymaga dużych nakładów finansowych, co wymusza korzystanie z zewnętrznych źródeł.
W Korei Płd. w ciągu ostatniej dekady stany kredytów dla przedsiębiorstw zwiększyły się z 586 bln KRW w 2011 r. do 1020 bln KRW w 2020 r. Wartość kredytów dla przedsiębiorstw w 2020 r. stanowiła ok. 49,2% PKB [dla porównania w Polsce tylko 16%], co oznacza, że koreańskie podmioty gospodarcze były w odpowiedni sposób zasilane w zewnętrzny kapitał finansowy.
Zdecydowana większość kredytów (74-82%) trafiała do sektora MSP (mikro, małych i średnich przedsiębiorstw). W tej grupie przedsiębiorstw wartość udzielonych kredytów wzrosła z 455 bln KRW w 2011 r. do 836 bln KRW w 2020 r. [zob. tab. 1]. Wartość kredytów dla MSP w 2020 r. stanowiła ok. 40,4% PKB Korei Płd. [dla porównania w Polsce zaledwie 8,6%]
Tabela 1. Kredyty dla biznesu oraz rządowe gwarancje w Korei Południowej, 2011-2020
Źródło: OECD (2022), Financing SMEs and Entrepreneurs 2022: an OECD Scoreboard.
Finansowane z publicznych pieniędzy gwarancje kredytowe dla MSP w analizowanym okresie przyjmowały wartości od 9,2 do 12,3 bln KRW. Dodatkowo koreański rząd zapewniał bezpośredni dostęp do kredytów dla MSP w wysokości od 3,0 bln KRW (w 2011 r.) do 6,3 bln KRW (w 2020 r.). W latach 2011-2020 odsetek kredytów z utratą wartości (non-performing loans) w Korei Płd. był bardzo niski i wahał się od 0,8% w 2020 r. do 2,2% w 2011 r. [dla porównania w Polsce wskaźnik ten wahał się w przedziale 10,0%-13,1%]. Co ciekawe, w Korei Płd. w sektorze MSP odsetek kredytów z utratą wartości jest niższy niż w całym sektorze przedsiębiorstw (co oznacza, że małe podmioty gospodarcze lepiej spłacają kredyty niż duże korporacje). Pomimo spłacania kredytów, w ostatnich latach koreańskie MSP natrafiają na różne bariery przy staraniu się o kredyt. Wskaźnik odmów kredytów rośnie: z poziomu 3,7% w 2015 r. do 16,1% w 2020 r.
Od 2012 r. zwiększa się skala wykorzystania leasingu i wynajmu przez koreańskie przedsiębiorstwa, ale łączna wartość przedmiotów leasingu pozostaje ponad 25 razy mniejsza niż stany kredytów.
Stopniowo poprawia się dostęp koreańskich przedsiębiorstw do venture capital: jeszcze w 2012 r. wartość VC wynosiła 1,2 bln KRW, by w 2015 r. przekroczyć 2 bln KRW, a w 2020 r. wejść na pułap 4,3 bln KRW [co stanowi 0,2% PKB, dla porównania w Polsce VC stanowił w 2020 r. tylko 0,05% PKB].
Tabela 2. Pozabankowe finansowanie przedsiębiorstw w Korei Południowej, 2011-2020
Źródło: OECD (2022), Financing SMEs and Entrepreneurs 2022: an OECD Scoreboard.
Koreański rząd zapewnia wsparcie finansowe poprzez udzielanie pożyczek oraz gwarancji kredytowych. Programami wsparcia przedsiębiorstw zarządzają publiczne instytucje finansowe, takie jak: Korea Finance Corporation (KFC), Small and Medium Business Corporation (SMBC) i Korea Credit Guarantee Fund (KCGF).
W czasie kryzysu finansowego w 2009 r. refinansowano około 160 bilionów KRW kredytów, czyli około 90% pożyczek wygasających w tamtym roku. Gwarancje kredytowe sięgnęły wtedy 30,9 bln KRW, a skorzystało z nich ponad 176 tysięcy koreańskich przedsiębiorstw. Bank Korei zwiększył również akcję kredytową dla MSP. Zastosowany instrument wsparcia zapewniał bankom fundusze po preferencyjnych stawkach. W sierpniu 2013 r. stopa bazowa programu kształtowała się w przedziale od 0,5% do 1,0% rocznie, czyli znacznie poniżej podstawowej stopy procentowej banku centralnego, wynoszącej wtedy 2,5%. Aby otrzymać pełną kwotę środków dostępnych w ramach instrumentu, banki musiały przeznaczyć ponad 45% nowych kredytów dla MSP (a w przypadku banków lokalnych nawet ponad 60%).
Wspieraniem MSP, które wprowadzają na rynek nowe produkty i usługi oraz nowe technologie, zajmuje się utworzona w 1989 r. instytucja KOTEC (Korea Technology Finance Corporation). Przedsiębiorstwa, których pożyczki były gwarantowane przez KOTEC, miały wyższy wskaźnik przeżywalności niż te gwarantowane przez KCGF.
Rząd pomaga również MSP za pośrednictwem Korea Venture Investment Corporation (KVIC), która została założona w 2004 roku przez SMBC. KVIC wspiera przedsiębiorstwa venture capital za pomocą zastrzyku kapitałowego. Prowadzi Koreański Fundusz Funduszy, który uczestniczy z kolei w funduszach utworzonych przez prywatne podmioty. Posiadanie udziałów w start-upach oraz venture capital uznano w Korei Płd. za korzystniejsze rozwiązanie niż bezpośrednie kredytowanie przedsiębiorstw nowych technologii. Podmioty te potrzebują dużych funduszy na badania i rozwój oraz inwestycje w nowoczesny sprzęt, wolą raczej dzielić ryzyko z inwestorami niż płacić odsetki od kredytów bankowych [Jones R., Kim M., (2014), Promoting the Financing of SMEs and Start-Ups in Korea, OECD Economics Department Working Papers, No. 1162]
Podsumowanie
Korea Płd. jest przykładem kraju, który odniósł spektakularny sukces dzięki inwestycjom w kapitał ludzki, rozwojowi przedsiębiorczości oraz innowacjom.
Nie byłby on jednak możliwy, bez zapewnienia odpowiedniego finansowania podmiotów gospodarczych. Finansowanie to w relacji do PKB jest w Korei Płd. kilka razy większe niż w Polsce.
Bibliografia
Jones R., Kim M., (2014), Promoting the Financing of SMEs and Start-Ups in Korea, OECD Economics Department Working Papers, No. 1162.
OECD (2020), OECD Economic Surveys: Korea 2020.
OECD (2022), Financing SMEs and Entrepreneurs 2022. An OECD Scoreboard.
O autorze: