Zarządzanie ryzykiem łączy w sobie szereg elementów (Sangowski 1998):

• kontrolowanie ryzyka – jako forma prewencyjna na etapie decyzji o ubezpieczeniu.
• transfer ryzyka – przeniesienie ryzyka na wyspecjalizowany podmiot.
• dywersyfikacja ryzyka – podział ryzyka na grupę objętych zbliżonym ryzykiem.
• finansowanie ryzyka – wypłata świadczenia/odszkodowania za cenę opłacanej składki.
• zatrzymanie (retencja) ryzyka- udział własny ustalony w umowie ubezpieczenia polegający na pokryciu przez ubezpieczającego części wartości szkody w wypadku zaistnienia zdarzenia.

Jednym ze sposobów redukcji lub ograniczenia ciężaru niekorzystnych zdarzeń losowych, które niosą ze sobą konsekwencje finansowe jest ubezpieczenie. Funkcją ochrony ubezpieczeniowej jest właśnie wyrównanie szkód i ma ona najczęściej wymiar finansowy. W aspekcie ekonomicznym ochrona ubezpieczeniowa pozwala zastąpić znaczącą, jednak niepewną stratę finansową stosunkowo niewielkim określonym kosztem jakim jest składka ubezpieczeniowa. Ze społecznego punktu widzenia ubezpieczenie jest narzędziem łączenia jednorodnych zagrożeń w grupy w sposób umożliwiający przewidywanie szkód dla grupy jako całości. Istotą ubezpieczenia jest założenie, że suma podmiotów narażonych na negatywne konsekwencje zdarzeń losowych jest znaczącą wyższa niż liczba podmiotów, dla których dane ryzyka zaistnieją.

Istotą ubezpieczenia jest rozłożenie (repartycja) ryzyka strat lub konieczności finansowego pokrycia nadzwyczajnych potrzeb na większą liczbę podmiotów uiszczających składki na fundusz ubezpieczeniowy, chodzi tu o podmioty zagrożone takim samym lub podobnym niebezpieczeństwem. Organizacja funduszu związana jest ściśle z jego przeznaczeniem i rodzajem ubezpieczenia (Uruszczak 1994).

Z ubezpieczeniowego punktu widzenia można wyróżnić dwa podstawowe podziały ryzyka:

• ryzyko czyste – charakteryzuje się tym, że jego realizacja niesie wyłącznie stratę, a brak realizacji nie przynosi ani zysku, ani straty; przykładem może tu być wystąpienie szkody (np. pożar, kolizja drogowa);
• ryzyko spekulatywne – w odróżnieniu do czystego może mieć trzy możliwości realizacji: stratę, zysk oraz brak starty i zysku (ryzyko nieudanej inwestycji, niekorzystnej zmiany kursu walut) (Ronka-Chmielowiec 2016).

W praktyce ochroną ubezpieczeniową obejmuje się wyłącznie ryzyko czyste.

                Oceną ryzyka na potrzeby zakładu ubezpieczeń dokonuje underwiter. Ubezpieczyciel szacuje czy konkretne ryzyko może zostać przyjęte do ochrony w związku z prawdopodobieństwem jego zaistnienia (Maleszka 2000). Jest to podstawa podjęcia wszelkich decyzji reasekuracyjnych i ubezpieczeniowych poprzedzających zawarcie umowy ubezpieczenia przez zakład ubezpieczeń. W wypadku ubezpieczeń na życie oceny ryzyka dokonuje się na podstawie kilku czynników, które obejmują m.in. stan zdrowia klienta i czynniki prowadzące do skrócenia czasu życia klienta. Jest to istotny moment, gdyż po zawarciu umowy ubezpieczenia zakład nie ma możliwości kontrolowania zachowania ubezpieczonego i jego nawyków. W wypadku ubezpieczeń majątkowych można pozwolić na uogólnienie procesu oceny ryzyka, ponieważ przed każdą umową ubezpieczeniową na przedstawicielu zakładu ubezpieczeń stoi obowiązkowe określenie wartości maksymalnych strat, jakie mogą zaistnieć z określonych ryzyk przyjętych do umowy.

Literatura:

Maleszka L., Zarządzanie ryzykiem w ubezpieczeniach, Poznań 2000.

Ronka-Chmielowiec W.,  Ubezpieczenia, C.H. Beck, Warszawa 2016.

Qualifact,  Finanse MSP – Rynek usług ubezpieczeniowych, Gdańsk, 2008-2015.

Sangowski T., Ubezpieczenia gospodarcze, Warszawa 1998.

Uruszczak W., Umowa ubezpieczenia [w:] S. Włodyka Prawo umów w obrocie gospodarczym, Kraków 1994.